Logo Pepijn@Landen
Erfgoedvereniging
lokale geschiedenis | heemkunde | cultuurtoerisme
Pepijn@Landen
Title of the document Bezoek ons documentatiecentrum
Ga naar de inhoud
Landen

Sint-Gertrudiskerk
Jarenlang zongen de inwoners van Attenhoven, schimpend op hun Landense geburen: 'Landen, Landen, zot geboren, zonder kerk en zonder toren', omdat deze laatsten inderdaad, ingevolge de naijver tussen de Luikse prins-bisschop en het bisdom Mechelen, tot 1759 moesten wachten op een volwaardige kerk. Toen in 1756 de kerk van Sinte Gertrudis op d'oude stadt instortte slaagden de Landense parochianen erin de hertogelijke kapel op het Bronplein te vervangen door de huidige kerk langs de Kerkstraat. In 1889-1890 werd de kerk verbouwd tot het huidige neo-Romaans gebedshuis. De bouw verliep niet zonder problemen zoals het chronogram zulks trouwens aangeeft: 'Erigor ad multos contradicor' (opgericht met veel moeilijkheden). Boven de hoofdingangsdeur stelt het timpaan de heilige Gertrudis voor die een kind redt van de verdrinkingsdood in een waterput. In de kerk bevinden zich glasramen die het leven van de Landense Pippiniden uitbeelden. In 1946 schonken de Irish Guards een glasraam om de Landense bevolking te danken voor hun herbergzaamheid op het einde van de 2de W.O. Er staat een 15de eeuws gepolychromeerd beeld van de H. Gertrudis. De kerkschat omvat o.a. een monstrans (1545), een kazuifel en dalmatieken (beide uit de 16de eeuw).

Het klooster van de Zusters van Maria

Sint-Norbertuskerk
In 1908 werd de neogotische Sint-Norbertuskerk gebouwd in baksteen met sierelementen in natuursteen, naar de plannen van architect, Eduard Van Beygaerden (1862-1917) . Een glasraam (1919) in het koor met Sint-Norbertus vermeldt de stichter en eerste pastoor van deze kerk, kanunnik Basile Van Beygaerden (1862-1927) van de Parkabdij van Heverlee, die tevens het kerkgebouw bekostigde. Ook glasramen (1933) van kanunnik Schools (1872-1955), bijgenaamd 'de Krollé', die de eerste ereburger was, en van Van Beygaerden.
Lees meer (historiek, beschrijving, mobilair) op de website van Onroerend Erfgoed Vlaanderen.

Domein Hooleyck (park en moestuin van een eind 19de eeuws landhuis)

Rijhuis eind 18de eeuw (Bronstraat 10)




JULIA TULKENS
Aan de voorgevel van het Landens stadhuis verwijst een gedenkplaat naar de dichteres Julia Tulkens (°Tienen, 6/10/1902 - +Tienen, 12/3/1995), ereburger van de stad Landen. Van 1923 tot 1944 woonde ze met haar gezin in de Grumstraat en vervolgens in het schoolhuis van het Landens stadhuis. Met haar talrijke poëziebundels blijft Julia Tulkens een vaststaand monument binnen de Vlaamse poëziewereld. Haar leven bleef een open venster op het cultuurlandschap waardoor haar literair oeuvre voor heel wat kunstenaars een voortdurende bron van inspiratie betekende.

Het Heilig Hartbeeld van Landen

















Foto: Plechtige inhuldiging van het H. Hartbeeld op het Marktplein 5 juli 1931.
(Bron: Collectie J.S.)

De Bond van het Heilig Hart voor mannen werd in Landen gesticht op 8 december 1928. De Bond kocht een vlag aan ter waarde van 4.000 Belgische frank.
De grootse feesten van het H. Hart vonden plaats op 5 juli 1931 tijdens de inhuldiging van het bronzen H. Hartbeeld op het Marktplein te Landen. In aanwezigheid van afgevaardigden van alle parochies van het dekenaat Landen en omliggende - ca. 5.000 gelovigen - werden beeld en vlag gewijd door Mgr. Simenon, afgevaardigde van Mgr. Kerkhofs (bisschop van Luik), die door ziekte belet was. Het gemeentebestuur bekostigde het bronzen beeld en het parkje met omheining.










Foto (Georges Wemans, 29/09/2018): H. Hartbeeld Rufferdingeplein (Bondgenotenlaan).

In 1971 werd het beeld verplaatst naar het Rufferdingeplein (het vroegere Eeuwfeestplein), plaats makend voor koning auto (de vraag van het gemeentebestuur van Landen om het beeld te verplaatsen en de goedkeuring door de Kerkfabriek van de verplaatsting van het beeld).
Bron: G. Wemans, 2009. 250 jaar Gertrudisparochie Landen (boek/spec.nr. Ons Landens Erfdeel 76). Heemkunde Pepijn@Landen.
Het Lambert Lemkensparkje


Gedenksteen (kwartsiet van Tienen) voor Lambert Lemkens in het parkje (Rufferdingeplein) aan de Bondgenotenlaan (Foto's: Georges Wemans, 29/09/2018)

Lambert Lemkens werd geboren te Opglabbeek (Limburg) op 3 januari 1876 en stierf te Landen op 8 december 1945. In leven was hij spoorwegbeambte en kwam zo beroepshalve te Landen terecht in 1902. Van 1927 tot 1936 was hij daar schepen van Openbare Werken. Zijn woning lag aan de Bondgenotenlaan nr. 60, nu afgebroken en vervangen door het inmiddels buiten dienst gestelde gebouw van Belgacom (R.T.T.). Op 2 april 1988 werd het parkje 'Lambert Lemkens' ingehuldigd. In 1930, bij de herdenking van 100 jaar België, werd hier de vrijheidsboom geplant (vandaar Eeuwfeestplein). Onder de boom zou een urne zijn begraven met een oorkonde die aan deze plechtigheid herinnert.
Lemkens had tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-18) in tegenstelling tot gewone burgers, die niet uit hun dorp mochten, via de trein toegang tot de ganse streek. Onze jongens die achter de Ijzer strijd leverden, stuurden hun brieven via het vrije Nederland over de grens, die afgesloten was door de elektrische draadversperring. Zo ontstond in de grensstreek een levendige smokkel in brieven en ook in mensen. In Landen onderhield Lambert Lemkens tijdens de oorlog een sluikwerk gericht op het smokkelen van brieven naar en van de Ijzer. Het werk werd genoemd 'Brieven van de soldaat'. Toen hij na de oorlog hiervoor in aanmerking kwam voor een hoge onderscheiding te ontvangen, weigerde Lemkens die, nederig als hij was.
Lambert Lembens stond in de jaren 1930 bekend als een strijdende Vlaming die een grote rol heeft gespeeld in de vervlaamsing in het kanton Landen, toen deeluitmakend van Hoei (Huy) - Borgworm (Waremme). Samen met burgemeester Lambert Robijns van Laar streed hij voor het Vlaams karakter van Landen en de vervlaamsing van de gemeentelijke administratie. Een der voornaamste tegenstanders was burgemeester Joseph Pierco van Walshoutem die de nieuwe taalwetgeving in het bestuur weigerde toe te passen. Lemkens zette hem echter schaakmat door op 29 januari 1937 de beruchte 'raid op Walshoutem' te organiseren samen met taalactivist Flor Grammens. Het notulenboek van de gemeenteraad met de in het Frans opgestelde verslagen werden door Flor Grammens ontfutseld en meegenomen naar Brussel als bewijsmateriaal. Lambert Lemkens maakte deel uit van de 'taalgrens-actiegroepen' en van het 'Davidsfonds Landen'.
Als hoofdtreinwachter was hij vooral gekend door de spoormannen. Lemkens was 'niet veel van zegs'. De sigaar die hij 's morgens opstak, hing 's middags nog halvelings aan zijn lippen: symbool van een naarstig ambtenaar die aldoor maar bezig is. Bij hevige kou riep hij de spoorarbeiders in de verwarmde fourgon. Eenvoud en hartelijkheid waren zijn voornaamste karaktertrekken.

De  (verdwenen) woning van het gezin Lemkens (Bovenpoortstraat, hoek Interleuvenlaan) - Lambert Lemkens
(Bron: DC HK Pepijn@Landen)

Bron: Ons Landens Erfdeel, nrs. 25 en 32. Heemkunde Pepijn@Landen.
Het stationsgebouw van Landen

Het moderne stationsgebouw van Landen uit 1967 vertoont op een quasi rechthoekige plattegrond een drieledig bouwvolume onder een vlakke bedaking, die wordt ingepalmd door een buffet (vanaf 2018 een broodjeszaak), een inkomhal en een reeks dienstvertrekken.
De inkomhal wordt geprofileerd door een uitkragende sierlijke gevelconstructie in (gepolitoerd?) beton, waarin vijf lagen van vierkante silex-kaders, getand aan de binnenzijde uit dito materiaal, door blauw gekleurde vierkante Glazalplaten worden ingevuld. Enkele in oranje gekleurde platen - lukraak verspreid - verlenen een verrassend koloriet aan deze gevelconstructie, die identiek om de hoek op de linkergevel doorloopt.

Foto: Georges Wemans (15/03/2013)

Aan de binnenwand van de inkomhal zijn deze platen echter allen geel gekleurd. Deze gevelversiering wordt met een blauwe kroonlijst afgeboord, die gemarkeerd is door een doorlopende lijn in bordeauxsrood. Ze wordt bekroond door 'Station van Landen' en het B-monogram, dat als embleem van de Belgische Spoorwegen, wordt toegeschreven aan Henry van de Velde.
Ook de linkergevel vertoont een dito aflijning. De glazen inkom deuren worden gevat in muurpartijen, opgebouwd uit lichtblauwe geglazuurde gevelstenen. De vleugel met de dienstvertrekken wordt geritmeerd door tien traveeën, elk afgelijnd door een schuin naar boven lopende betonnen pijler. De travee van elke bouwlaag is ingevuld met een zesdelige glaspartij, waarbij het onderste gedeelte uit drie witte vlakken is samengesteld. De raam- en deuromlijstingen uit metaal kregen een bordeauxsrood kleur mee. Tenslotte beëindigt rechts een muur uit lichtblauwe geglazuurde gevelstenen deze strakke gevelordonnantie.
De één bouwlaagtellende linkervleugel, waar de buffetruimte is ondergebracht, kreeg een quasi zelfde gevelordonnantie mee. Deze vormgeving geldt ook voor de achtergevel van het station aan de perronkant. Weliswaar zonder die siergevelconstructie, waar echter op de hoek het uitkragend seinhuis als kloppend hart voor het Landens treinverkeer, nadrukkelijk aanwezig is.
Bron: R. Delmeire, A. Kühn (2008). Ons Landens Erfdeel 74, 4-31. Heemkunde Pepijn@Landen.
Watertoren

Als geen ander symbool markeert aan het eind van de Grumstraat het blauwwit silhouet van de watertoren de stad Landen: voor de talrijke reizigers en bezoekers hét herkenningsteken van de Pepijnstede. In 1936 bouwde de firma A. Gelpkens samen met Vanonkelen uit Tienen deze watertoren voor de prijs van 327.561 BEF. Dit bouwwerk in 1937 voltooid meet nu 37 meter hoogte terwijl de waterkuip een inhoud van 213 m³ bezit. Op 28 augustus 1944 om 18.15 uur begon een 55 minuten durend luchtbombardement op het station van Landen. Hierbij leed ook de watertoren door een voltreffer onder de waterkuip veel oorlogsschade. In 1946 liet de stad door de firma Vanonkelen herstellingswerken uitvoeren. Het bedrijf F. Driessen herstelde in 1975 de buitengevel. Het interieur van de toren kwam in 1994 aan bod en werd geschilderd door de firma Stralitex uit Geetbets. De renovatie en schildering van het exterieur gebeurde in 1995 door dezelfde firma. Het ontwerp op het buitenparament is van Hamers uit Val-Meer (Riemst) en werd door Roger Smolders uit Landen uitgevoerd.
Men bouwde destijds watertorens om het waternet onder constante druk te kunnen houden. Nadien zag men in, dat ook pompstations die taak aankonden. Bij het uitvallen van de stroom is er echter geen druk meer. Deze watertoren blijft dus steeds zijn nut behouden omwille van zijn stabielere en steeds voorhanden zijnde druk.
De binnenruimte van de toren vertoont een trappenhal. Langs verschillende verdiepingen bereikt men het platform bovenop de kuip. De gelede wanden van de romp en de kuip uit gewapend beton en metselwerk kregen raampartijen mee.
Boven de poortingang prijkt het Landens wapenschild met hogerop de initialen L.W.M., alsook het bouwjaar 1937. De blauwwitte beschildering met de symbolen van het levensnoodzakelijke water geven dit bouwwerk een fraai uitzicht.
Bron: R. Delmeire, A. Kühn (2008). Ons Landens Erfdeel 74, 4-31. Heemkunde Pepijn@Landen.


Foto: Georges Wemans, 15/03/2013. Op de voorgrond de Watertorenstraat  en links de stationsparking.
Folder archeologische site Sinte Gitter
Terug naar de inhoud